Βασικός σκοπός ενός συγγραφέα είναι, μεταξύ των άλλων, το να πείσει και να γίνει αποδεκτός ο λόγος του. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιεί ποικίλες τεχνικές ως προς το πώς θα παρουσιάζει τα επιχειρήματά του. Αυτοί οι τρόποι είναι οι λεγόμενοι: Τρόποι Πειθούς κι ο καθένας τους στηρίζεται και διακρίνεται από τα Μέσα Πειθούς. Αυτοί είναι:
1) Επίκληση στη Λογική:
- Οι θέσεις κι οι απόψεις του πομπού διατυπώνονται με τρόπο λογικό.
- Ο συγγραφέας επικαλείται επιχειρήματα από την καθημερινότητα και την κοινωνική πραγματικότητα τα οποία δύσκολα αμφισβητούνται κι απορρίπτονται.
- Γίνεται μία ορθολογιστική προσέγγιση του ζητήματος.
- Ο λόγος είναι αυστηρά συγκροτημένος κι η διατύπωση γίνεται με ύφος δοκιμιακό.
- Τα μέσα για την επίκληση στη «Λογική» είναι τα επιχειρήματα, δηλαδή οι θεωρητικοί συλλογισμοί – οι λογικές προτάσεις – οι προκείμενες και το συμπέρασμα, το οποίο παρουσιάζουν και
τα τεκμήρια, δηλαδή τα συγκεκριμένα – πρακτικά στοιχεία – η ρεαλιστική πραγματικότητα. Αυτά χρησιμεύουν σαν αποδείξεις κι επιβεβαίωση αυτού που ειπώθηκε μέσω του επιχειρήματος. Μπορούν να έχουν την εξής μορφή [Είδη τεκμηρίων]:
- Παραδείγματα ιστορικού χαρακτήρα.
- Παραδείγματα από τη σύγχρονη ατομική ή συλλογική εμπειρία.
- Αριθμητικά στοιχεία/ χρονολογίες.
- Στατιστικά δεδομένα.
- Επιστημονικά πορίσματα/ γνωματεύσεις
- Αυθεντίες.
- Συμβάντα της πραγματικότητας.
2) Επίκληση στο Συναίσθημα:
- Διέγερση των διαθέσεων του δέκτη, κινητοποίηση των συναισθημάτων, επηρεασμός της ψυχής ώστε να καταστεί ευνοϊκός απέναντι στον πομπό και τα λεγόμενά του.
- Ο συγγραφέας προσπαθεί να συγκινήσει, να ευαισθητοποιήσει, να προβληματίσει.
- Ο λόγος είναι περισσότερο υποκειμενικός, συχνά δε λογοτεχνικός.
Τα μέσα για την επίκληση στο συναίσθημα είναι:
α) Συγκινησιακή Γλώσσα:
- Σχήματα λόγου: παρομοιώσεις, μεταφορές, προσωποποιήσεις, κ.ά.
- Χρήση επιθέτων και προσδιορισμών.
- Χρήση λέξεων με ιδεολογική και συναισθηματική φόρτιση.
β) Αφήγηση γεγονότων εμπειριών και συμβάντων.
- Περιγραφή των εξωτερικών κι εσωτερικών χαρακτηριστικών ατόμων, συνθηκών περιβάλλοντος και καταστάσεων.
- Ειρωνεία.
- Χιούμορ.
3) Επίκληση στην Αυθεντία:
- Παράθεση των απόψεων - γνωματεύσεων μίας αυθεντίας ενός ειδικού επιστήμονα, μελετητή - στοχαστή, καταξιωμένου επαγγελματία, πνευματικού ανθρώπου.
- Ενδυνάμωση της ισχύος των θέσεων του συγγραφέα, χάρη στην αναλογία τους.
- Ο συγγραφέας προσπαθεί να μας πείσει επιβεβαιώνοντας κι ισχυροποιώντας το λόγο του μέσα από παρόμοιες θέσεις που άλλοι έχουν ήδη διατυπώσει κι οι οποίες δεν αμφισβητούνται, ούτε απορρίπτονται.
- Χρησιμοποιεί λόγια καταξιωμένων προσωπικοτήτων από το χώρο της πολιτικής, του πολιτισμού και του πνεύματος, γενικότερα.
- Οι απόψεις αυτών των ανθρώπων είναι αποδεκτές και καθώς ο συγγραφέας διατυπώνει θέσεις παρόμοιες με αυτές γίνεται αποδεκτός κι ο δικός του λόγος.
- Είναι σα να προσπαθεί να αντλεί κύρος από το κύρος των άλλων.
Τα «μέσα» για την επίκληση στην αυθεντία είναι: - Αυτούσια παράθεση των απόψεων της αυθεντίας, με δήλωση του ονόματος του ειδικού και χρήση εισαγωγικών.
- Νοηματική απόδοση των απόψεων της αυθεντίας με δήλωση του ονόματος του ειδικού κι απουσία εισαγωγικών.
4) Επίκληση στο Ήθος του Πομπού:
- Απόπειρα απόκτησης της εμπιστοσύνης του δέκτη μέσω της προβολής της ακεραιότητας, της εντιμότητας, του ήθους του πομπού.
- Ο συγγραφέας προσπαθεί να μας πείσει παρουσιάζοντας τον εαυτό του, την προσωπικότητά του και το λόγο του σαν άτομο καταξιωμένο κι αξιόπιστο.
Τα «μέσα» για την επίκληση στο ήθος του πομπού είναι: - Ομιλία ή γραφή σε α’ ενικό πρόσωπο.
- Χρήση λέξεων δηλωτικών ηθικών αρετών.
- Αναφορά σε πεπραγμένα, ατομικές επιλογές, αποφάσεις, στάσεις, επιτυχίες αποδεικτικές του ήθους του πομπού.
5) Επίθεση στο Ήθος του Αντιπάλου:
- Επιδίωξη αμαύρωσης του ήθους του αντιπάλου μέσω μίας προσωπικής επίθεσης εναντίον του.
- Ταυτόχρονα, έμμεση ανάδειξη του ήθους του πομπού ως ακέραιου και των λεγομένων του ως αξιόπιστων.
- Είναι ο χειρότερος κι ο ελάχιστα αποδεκτός τρόπος πειθούς καθώς ο συγγραφέας προσπαθεί να επιβληθεί όταν πλέον δεν έχει άλλα θεμιτά μέσα χρησιμοποιώντας τη συκοφαντία και τον προπηλακισμό του αποδέκτη.
Τα «μέσα» για την επίθεση στο ήθος του αντιπάλου είναι: - Χρήση του γ’ ρηματικού προσώπου.
- Χρήση λέξεων δηλωτικών ελαττωμάτων.
- Αναφορά σε πεπραγμένα, ατομικές επιλογές, αποφάσεις, στάσεις, αποτυχίες αποδεικτικές του ηθικού ελλείμματος που διακρίνει τον αντίπαλο – δέκτη.
